دیوان حضرت استاد علامه حسن زاده آملی

دیوان حضرت استاد علامه حسن زاده آملی

دیوان حضرت استاد علامه حسن زاده آملی

بایگانی

--------------------------------------حرم مطهّر-------------------------------

الله سر هر اسم و رسمی                                                                                                                       الله مهار هر طلسمی            

------------------------------------------187-------------------------------

الله سرور و روح سالک                                                                                                          حامی و حمای در مهالک

الله ورای کلّ کامل                                                                                                           سر سلسلۀ همه مراحل

محمود مسلّم ملائک                                                                                                           امّار مطاع در ممالک

هم سالک و هم سلوک ومسلوک                                                                                              او مالک و ماسواه مملوک

هر حکم که داد هر دل آگاه                                                                                               سر لوحۀ حکم اسم الله

اسمی که در او دوای هر درد                                                                                                اسمی که روای مرئه و مرد

اسمی که مراد آدم آمد                                                                                                       اسمی که سرود عالم آمد 

سوداگر اگر در او دل آسود                                                                                                                 سودا همه سود دارد و سود

مر همدم کردگار عالم                                                                                                                   کی هول و هراس دارد و همّ

دل در حرم مطهّر او                                                                                                                گل گردد و هم معطّر او

هر دل که ولای وصل دارد                                                                                                        همواره هوای اصل دارد

موسی که هوای طور دارد                                                                                                          کی دل سر وصل حور دارد

-----------------------------188-----------------------------------------------

ای وای مر آدم هوس را                                                                                                           دل دادۀ کام سگ مگس را

در وصل صمد رسد رصدگر                                                                                               در اسم احد رود سراسر

درگاه سحر مراد سالک                                                                                                           دادار دهد علی مسالک

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                   لوح دل آملیّ اوّاه

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                   دارد صور ملائک الله


------------------------------------------مناجات--------------------------------

ای غم تو غمام رحمت دل                                                                                                                   همّ تو منتهای همّت دل

ای غمت مایۀ نشاط حسن                                                                                                      قبض تو عین انبساط حسن

خنک آندل که خانۀ غم تست                                                                                                                                                                                                                                                                  سر خوش اندر بساط ماتم تست

خاک کوی تو سرمۀ بصرم                                                                                                               غم و درد تو توشۀ سفرم

درد ده درد تو مرا درمان                                                                                                         امر ده جان من ترا قربان

سر من در ره تو پای من است                                                                                         درد شیرین تو دوای من است

---------------------------------------189--------------------------------------

کیستی ای پدید ناپیدا                                                                                                       کاینچنینت ز دل شدم شیدا

سر من پای بند تقدیرت                                                                                                                 دل من در کمند تدبیرت

قیل و قالم حجاب حالم شد                                                                                                        درسها موجب ملالم شد

نام تو بهترین انیس حسن                                                                                                                          یاد تو خوشترین جلیس حسن

هر چه هستم ز بوستان تو ام                                                                                                   هر که هستم ز دوستان تو ام

نقطه ای از کتاب تکوینم                                                                                                        دست پاک تو کرد تدوینم

                                                                                                                                                                                                                                             حسنت را بسوی خود میدار

                                                                                                                                                                                                                                             دیده اش را بروی خود میدار


17ذی الحجه-----------------------------حقّ و. میزان------------------1399ه ق

حقّ و میزان در عدد یکسان بود                                                                                                 آری آنچه حق بود میزان بود

هر چه میزان است آن عین حق است                                                                                                                                                 هر دو از یک اصل مصدر مشتق است

مصدری کو صرف عدل است و وسط                                                                                     نی بود تفریط در وی نی شطط                         

---------------------------------------------190-------------------------------------

ره ندارد باطل اندر صنع حق                                                                                                حق بود میزان عدل ما خلق

در قبال حق ظلال و باطل است                                                                                                                                                                                                                                                                                               کان زهوق بی اساس و زایل است

جز حق اندر انفس و آفاق چیست                                                                                                                                                                                                                                                                                             غیر میزان اندرین نه طاق چیست

آنچه می بینی کاندرین ارض و سما است                                                                                                                                                                                                                                                                                        بر اساس حق و میزانی بپاست

آدمی را حق و میزانی بود                                                                                                            تا که اندر راه انسانی بود

کیست انسان آنکه با حق است و داد                                                                                                   ور نه دیو و دد بود آن نامراد

گر نبودی آدم با حق و داد                                                                                                                        دار هستی را چه میبودی مراد

ای تو برتر از جماد و از نبات                                                                                                       ای تو برتر از تمام ذی حیات

ای امیر و ای امام قافله                                                                                                      منزل حق یکایک راحله

گفت سوفسطایی حق ناشناس                                                                                                              دار هستی را نمی باشد اساس

یا بقولش دار هستی باطل است                                                                                                                                                                                                                                                                                            یا حق است و مرادی حاصل است

چونکه حق است حق نباشد بی هدف                                                                                               بی هدف عمر خود منما تلف

---------------------------------------191----------------------------------------

غیر آدم کیست تا باشد غرض                                                                                                            کیست تا باشد مر آدم را عوض

دیده ای کو پاک باشد از مرض                                                                                                                    جوهر آدم بیند و جز او عرض

آدم آمد قبله و دار وجود                                                                                                                    سوی او اندر رکوع و در سجود

آدمی کو قبله گاه عالم است                                                                                                                          کی چنین افراد شبه آدم است

اینکه ما بینیم در صبح و مسا                                                                                                                                   جمله اشباه رجالند و نسا

افعی اند و اژدهایند و نهنگ                                                                                                                                                                                                                                                                                               گرگ و بوزینه اند و کفتار و پلنگ

پس ببین آن آدم نیکو نهاد                                                                                                  کیست تا باشد مر عالم را مراد

باش بر میزان حق و اعتدال                                                                                                       بو که ره یابی بدان نیکو خصال

جمادی الثانیه----------------------------کاروان عشق-------------------------1387ه ق

دلا یک ره بیا ساز سفر کن                                                                                                     ز هر چه پیشت آید زان گذر کن

مگر تا سوی یارت بار یابی                                                                                                            دمادم جلوه های یار یابی

دلا بازیچه نبود دار هستی                                                                                                          همه حق است در بازار هستی

----------------------------------------192--------------------------------------

بود آن بنده فیروز و موفق                                                                                                          نجوید اندرین بازار جز حق

دلا از دام و بند خودپرستی                                                                                               نرستی همچو مرغ بی پر ستی

چرا خو کرده ای در لای و در گل                                                                                                                                                                                                                                                                                      در این لای و گلت برگو چه حاصل

دلا عالم همه الله نور است                                                                                                   بیابد آنکه دائم در حضور است

ترا تا آئینه زنگار باشد                                                                                                     حجاب دیدن دلدار باشد

دلا تو مرغ باغ کبریائی                                                                                                                           یگانه محرم سرّ خدائی

بنه سر را بخاک آستانش                                                                                                                 که سر بر آوری از آسمانش

دلا مردان ره بودند آگاه                                                                                                                 زبان هر یکی ائی مع الله

شب ایشان به از صد روز روشن                                                                                             دل ایشان به از صد باغ و گلشن

دلا شب را مده بیهوده از دست                                                                                                                                                                                                                                                                                            که در دیجور شب آبحیات است

چه قرآن آمده در لیلة القدر                                                                                                  ز قدرش می گشاید مر ترا صدر

بود آن لیلۀ پر قدر و پر اجر                                                                                                   سلام هی حتی مطلع فجر

----------------------------------------193-------------------------------------

دلا شب کاروان عشق با یار                                                                                                               بخلوت رازها دارند بسیار

عروج اندر شب است و گوش دل ده                                                                                                                    به سبحان الذی اسری بعبده

دلا شب بود کز ختم رسولان                                                                                                        محمّد صاحب قرآن فرقان

خبر آورده آن استاد عارف                                                                                                                         که علم الحکمة متن المعارف

دلا شب بود کان پیر یگانه                                                                                                                به الهامی ربودت جاودانه

در آن رویای شیرین سحرگاه                                                                                                       که التوحید تنسی سوی الله

دلا در عاشقی ستوار می باش                                                                                                                 چو مردان خدا بیدار می باش

که سالک را مهالک بیشمار است                                                                                                             بلی این راه راه کردگار است

دلا از ذرّه تا شمس و مجرّه                                                                                                      باستکمال خود باشند در ره

همه اندر صراط مستقیم اند                                                                                                          به فرمان خداوند علیم اند

دلا باشد کمال کل اشیا                                                                                                            وصول درگه معبود یکتا

اگر تو طالب اوج کمالی                                                                                                                                    چرا اندر حضیض قیل و قالی

-------------------------------------------193-----------------------------------

دلا باید دهن را بسته داری                                                                                                             دلا باید تنت را خسته داری

که سالک را دهان بسته باید                                                                                                                       تن خسته دل بشکسته باید

بنفشه دیده ام در رهگذاری                                                                                                        سرافکنده ستاده در کناری

                                                                                                                                                                                                                                                                                          بگفتم از چه سر در زیر داری

                                                                                                                                                                                                                                                                                          بگفتا ای حسن از شرمساری

-------------------------------------------بهشت----------------------------------

سراسر صنع دلدارم بهشت است                                                                                                                                                             بهشت است آنچه زان نیکو سرشت است

شنیدی سبق رحمت بر غضب را                                                                                                 ندانستی یکی حرف عجب را

که این رحمت نباشد زائد ذات                                                                                                                                                                                                                                                                                          که ذاتش عین رحمت هست بالذات

ز ذاتی کوست عین رحمت ایدوست                                                                                                                                                                                                                                                                                       نباشد غیر رحمت آنچه از اوست

بداند آنکه او مرد دلیل است                                                                                                                                                                                                                                                                                                جهنّم عارض و جنّت اصیل است

اگر دانی تو جعل بالعرض را                                                                                                                   توانی نیک دریابی غرض را

----------------------------------------195-------------------------------------- 

ز دنیای پلید ماست دوزخ                                                                                                         فشار مرگ و گور و رنج برزخ

جهنم را نه نامی و نمودی                                                                                                              اگر بد در جهان از ما نبودی

ز حال خویش با فرزندت ای باب                                                                                                                                                                                                                                                                                         درین باب از خدا و خویش دریاب

بسرّی کآیت سبع المثانی است                                                                                                            بسی راز نهان آسمانی است

                                                                                                                                                                                                                                                                                        حسن تا شد فنای ذات پاکش

                                                                                                                                                                                                                                                                                     به از کبریت احمر گشت خاکش  

ج2-------------------------------------طرّه شب---------------------------1388ه ق

طرّه شب باز نمودار شد                                                                                                                             عاشق بیچاره گرفتار شد

باز ز خود در تب و تابم همی                                                                                                                       سوخته دل دیده پر آبم همی

گوشۀ ابروی شب دل ربا                                                                                                           می کند از دور اشارت بما

وقت مناجات و حضور آمده                                                                                                                               گاه ملاقات و سرور آمده

چهرۀ شب باز جهان را گرفت                                                                                                                         دل ز کفم باز امان را گرفت

----------------------------------------196--------------------------------------

چشمک استاره یکایک بناز                                                                                                    دعوت رمز است براز و نیاز  

آنچه که پوشیده لباس وجود                                                                                           سر بحضورش بود اندر سجود

نیست مگر جلوۀ یارم همه                                                                                                        نیست مگر نور نگارم همه

ایدل دنیا زده آرام باش                                                                                                              در طلب زاد سرانجام باش 

بر سر بیچارگی خویش باش                                                                                                                   دور ز شیطان بد اندیش باش

بندۀ بیدار خداوند باش                                                                                                           بندگیش میکن و خرسند باش  

همچو مه و مهر فروزندگیت                                                                                                     میدهدت روز و شبت بندگیت

راه خدا را نبود پیچ و خم                                                                                                 حکم خدا را نبود بیش و کم 

حرف و خور و خواب اگر کم کنی                                                                                                     با همه دل محرم و همدم کنی

مظهر اسما و صفات است دل                                                                                                              یا که خود آئینۀ ذات است دل  

بزم جهانرا دل داناست شمع                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                    جام جم است و همه در اوست جمع

گر دل بشکسته بدست آوری                                                                                                             ماهی مقصود بشست آوری

----------------------------------------197--------------------------------------

                                                                                                                                                                                                                                                                                            پند چو قند حسنت نوش کن

                                                                                                                                                                                                                                                                                         هر چه که نه پایاست فراموش کن

---------------------------------------دانش----------------------------------------

کیست مرد ستوده بخرد                                                                                                                               آنکه جانی فزاید و برهد

 جان فزاید ز دانش و فرهنگ                                                                                                  مرد دانش رهیده از آرنگ

جاودانست و کاردانست او                                                                                                      برتر از هر چه گویم آنست او

دانش آمد به آسمان هنر                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                             همچو خورشید و جزویش اختر

پیکرت زنده ز آب و ز نان باشد                                                                                           علم آب حیات جان باشد

                                                                                                                                                                                                                                                                                            چو حسن زاده رستگار شوی

                                                                                                                                                                                                                                                                                              گر در این راه استوار شوی

---------------------------------------------198---------------------------------

درشب28رجب1387ه ق لیلۀ مبعث پیغمبر خاتم صلّی الله علیه و آله و سلّم که در

 شبستر در جوار مزارشیخ عارف محمود شبستری صاحب گلشن راز و پیرش

حضرت شیخ بهاالدّین یعقوب که از نسل پاک جناب مالک اشتر و قبرش

قبله قبر صاحب گلشن است     بسر بردم بسرودم

شب عید است ای شیخ شبستر                                                                                                                     چه عیدی مبعث یکتا پیمبر

در آمد از رجب خود لیله کز                                                                                                     ز هجرت سال آمد تا به غشفز

یکی مهمانت آمد از ره دور                                                                                                              نه موسایی ولی در وادی طور

یکی از مخلصان آنجناب است                                                                                           چو ذرّه در حضور آفتاب است

حسن نام و حسن زاده بشهرت                                                                                              ز شهر خویش آمد تا بشهرت

بشهر خویش باشد شهریاری                                                                                          که دارد در حضورت افتخاری

اگر خود پادشاه روم و چین است                                                                                                                                                                                                                     در این درگه که آمد خوشه چین است

ز آمل آمده سوی شبستر                                                                                                      برای شیخ و پیرش پور اختر

------------------------------------------199------------------------------------

چه پیری خود ز نسل پاک مالک                                                                                              که بُد یار علی اندر مهالک 

بشأن خویش ای پیر خجسته                                                                                                      نظر فرما بدین مهمان خسته

همی دارد ز حق امیدواری                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                   در این شب گیرد عیدی از تو باری

تو صاحبخانه و من میهمانم                                                                                                          تو خود دانی و من چیزی ندانم

سعادت با تو ای شیخ زمانه                                                                                                   همی همراه باشد جاودانه

ترا ای یوسف ثانی محبوب                                                                                                                    بدی پیری بهاءالدین یعقوب 

که از انفاس پاکش شاد گشتی                                                                                           ز دیو نفس دون آزاد گشتی

چو جانت با حقایق گشت دمساز                                                                                                       سرودی آن سرود گلشن راز 

که سرتاسر همه راز است و گلشن                                                                                                    بلفظ روشن و معنی متقن

اگر آنست سبک لفظ و معنی                                                                                                       روا نبود چنو گفتن تمنّی

درین درگاه خاموشی صوابست                                                                                                 که نظم و نثر ما نقشی بر آبست

ز اشعارم بود بسیار روشن                                                                                                         که باشد خار و خاشاکی به گلشن  

---------------------------------------------200---------------------------------

غرض ای عارف فرد یگانه                                                                                               چو کودک آورم هر دم بهانه

مگر تا لطف آن یعقوب و یوسف                                                                                                                 رهاند سینه ام را از تهلّف

مگر تا یابمی در این تشرّف                                                                                                 ز شیخ و پیر او دست تصرّف

مگر تا اندرین فرخنده محضر                                                                                                                ستانم توشه ای از پور اشتر

چه خوش از لطف خاص کردگاری                                                                                                    به امّیدش رسد امیدواری

-------------------------------------201-----------------------------------------